Nieuws

Studieschuld opgeven bij hypotheek of niet?

Studenten hebben sinds de invoering van het leenstelsel hogere studieschulden als ze klaar zijn, waardoor hun kansen op de koopwoningmarkt afnemen. Een oproep van de Autoriteit Financiële Markten om de schuld centraal te registreren, deed onlangs veel stof opwaaien. Vanwege de krapte op de woningmarkt zijn huizenkopers bereid wat risico te nemen.

Leanne* is al even afgestudeerd. Samen met haar vriend woont ze in een huurappartementje. Toch zou het stel graag iets kopen. Pas geleden nog besloten ze het erop te wagen. ,,We kunnen onze financiële lasten nu prima dragen, hebben zelfs geld om leuke dingen te doen. De huur die we betalen weegt bovendien niet op tegen de hypotheeklasten van een koopwoning.”

Maar het stel kwam van een koude kermis thuis. Leannes studieschuld van 47.000 euro bleek simpelweg te zwaar te drukken op de maximale hypotheek die zij en haar vriend konden krijgen. Ze speelden al gauw met het idee om opnieuw een poging te wagen in de hoop dat er niet gevraagd zou worden naar een studieschuld. Of: om hun studieschuld niet te noemen als daar wel om werd gevraagd. De aflossing van bijna 300 euro per maand zou namelijk echt wel te behappen zijn, zelfs met een hypotheek.

Uit onderzoek in opdracht van hypotheekadviseur Viisi blijkt dat 15 procent van de starters uiteindelijk een studieschuld verzwijgt bij de aanvraag van een hypotheek. Als banken er naderhand achter komen dat er een studieschuld in het spel is, kunnen zij het volledige geleende bedrag opeisen. Bovendien komt een eventuele Nationale Hypotheek Garantie (NHG), een soort vangnet wanneer mensen door onvoorziene omstandigheden hun hypotheeklasten niet meer kunnen nakomen, dan te vervallen.

‘Afschrikwekkende werking’

Mede daardoor kwam de Autoriteit Financiële Markten onlangs met een advies: breng studieschulden onder in een voor hypotheekverstrekkers toegankelijk register, zoals het BKR-register. Dan stel je huizenkopers niet meer in de gelegenheid erover te liegen.

Demissionair minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven verwees het advies naar de prullenbak. Op Twitter liet zij weten: ‘Het kabinet vindt het belangrijk dat lenen voor elke student toegankelijk blijft, zodat iedereen kan blijven studeren. Een BKR-registratie van de studieschuld kan een afschrikwekkende werking hebben, gaan we dus niet doen.’ Navraag bij haar woordvoerder leert dat de minister het huidige systeem goed vindt werken, waarbij de verantwoordelijkheid bij de aanvrager en de verstrekker van de hypotheek ligt.

Volgens Lyle Muns, voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond, voert de minister een schijndiscussie. ,,Ze doet alsof de studieschuld geen echte schuld is. Toen het leenstelsel werd ingevoerd, was het verhaal ook dat de lening niet zou meetellen bij het bepalen van een hypotheek. Maar in de praktijk is dit natuurlijk sinds de invoering al het geval geweest.”

Muns denkt dat de minister de plicht om de studieschuld op te geven met haar uitspraak over BKR-registratie ondermijnt. ,,Ze ontkent het echte probleem: dat oud-studenten met een hoge schuld zitten en zadelt diezelfde oud-studenten op met een nieuw dilemma: of ze de schuld moeten opgeven of niet bij de aanvraag van een hypotheek. Beter kan ze de basisbeurs weer invoeren en de schulden van deze generatie deels kwijtschelden.”

Zelfbescherming

Hypotheekadviseur Hendrik Schakel ziet regelmatig starters aan zijn (virtuele) bureau verschijnen. Soms zijn zij eerlijk over hun schulden, soms wordt er wat verzwegen. ,,Het is onze verantwoordelijkheid om door eventuele leugens heen te prikken”, vertelt Schakel. Daarvoor hanteert Viisi, het bedrijf waar Schakel voor werkt, drie stappen om er zo achter te komen of er een studieschuld in het spel is. Allereerst moeten aanvragers een formulier invullen. Daarna volgen een telefonisch en een face-to-face adviesgesprek. ,,Hierin wordt expliciet gevraagd naar een eventuele studieschuld. Wanneer er wat weifelend wordt geantwoord, weet je dat er mogelijk een studieschuld in het spel is.”

Dat doorvragen doet Schakel zeker niet om starters te pesten. Want het is niet alleen de verantwoordelijkheid van een hypotheekadviseur om een zo goed mogelijk beeld van een financiële situatie te krijgen: het is vooral belangrijk dat de klant niet wordt voorgelogen. ,,Veel klanten denken dat hen niets overkomt wanneer ze een hypotheek afsluiten. Maar als ze opeens arbeidsongeschikt thuis komen te zitten terwijl de hypotheek overgekrediteerd is, dan kunnen er wel degelijk grote problemen ontstaan.”

Soms heeft Leanne spijt van haar lening. ,,Maar ik probeer er niet te veel bij stil te staan, want dat doet afbreuk aan hoeveel ik van mijn studietijd heb genoten. De keuzes die ik destijds heb gemaakt, zijn keuzes die zijn gebaseerd op situaties uit die tijd. Maar als ik dit had geweten, hoe erg mijn schuld mij zou beperken in het kopen van een huis, had ik iets minder vaak mijn studiefinanciering op volledig lenen gezet.”

*De naam van Leanne is gefingeerd omdat ze niet in de problemen wil komen als ze eventueel haar studieschuld achterhoudt.

^{Bron: AD, 02-05-2021}